Fethiye Camii

Kuba Dede Camisi olarak da anılan Fethiye Camisi, Fethiye Mahallesi’nde, Fethiye Sokağı’ndadır. Bizans İmparatoru Phocas’ın kızı Helena, VII. yüzyılın ilk yarısında buraya bir kilise yaptırmıştır. 1116 yılında Ankara’dan Amasya valiliğine getirilen Danişmedli Fetih Gazi, kiliseyi camiye çevirterek kendi adını vermiştir.1884’te İncezade Hacı Arif’in yaptırdığı onarımda camiye bir minare eklendiği yazıtından anlaşılmaktadır. 1939 depreminde büyük hasar görmüş ve yeniden yapılmıştır. 1956 yılında tekrar onarılarak ve ibadete açılmıştır.Caminin bodrumundaki 4 mumya (Amasya Valisi İzzeddin Mehmed Pervane, eşi, oğlu ve kızının mumyaları) 1982’de Amasya Müzesine konmuştur.

"Eski bir Bizans (Bkz.Plân–3) kilisesinden apsis kısmı bozularak camiye çevrilmiş 21 ve daha sonra büyük bir kısmı yenilenmiştir.1883 yılında İncezade Hacı Mehmet Arif Efendi’nin yaptırdığı tamirat ile batı kısmına kargir bir minare eklenmiştir. 22 Bizans kilisesinden çok az bir kısmı günümüze ulaşabilen caminin duvarları tamamen beyaz badanalı bir sıva ile kaplanmış
olduğundan orijinal duvar kalıntılarını tespit etmek mümkün olamamaktadır. Kilisenin apsis kısmı bugünkü yapının ana bünyesini oluşturmaktadır. Son cemaat yeri yoktur. Üzeri kiremit kaplı ahşap çatı ile örtülüdür. Kesme taş kaideli, tuğla gövdeli minarenin derzleri ve külahı yenilenmiştir. Yedi adet ahşap pencere iç mekânı aydınlatmaktadır. Ahşap minber ve mermer mihraba sahiptir. İbadete açıktır." -Naciye Altaş'tan-